"تولید و توزیع" اطلاعات مسئله امروز حوزه ارتباطات نیست
دکتر یونس شکرخواه گفت: مفهوم حوزه ارتباطات به ما می گوید؛ مسئله امروز تولید و توزیع اطلاعات نیست، بلکه بینش و شناخت درباره ارتباطات مطرح است.
به گزارش روابط عمومی و اموربین الملل موزه؛ سومین وبینار تخصصی همایش با موضوع "بازنمایی دستاوردهای داخلی انقلاب اسلامی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی" با حضور دکترحسن خجسته، دکتر یونس شکرخواه و دکترسید موسی پورموسوی 28 تیرماه در سالن قصر شیرین موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد.
دکتر یونس شکرخواه؛ رییس کمیته ارتباطات و رسانه ای کمیسیون ملی یونسکو در نشست سومین وبینار تخصصی"همایش ملی بازنمایی گفتمان انقلاب اسلامی مبتنی بر بیانیه گام دوم" بیان کرد: در جهان امروز واقعیت وجودی یک موقعیت یا کشوری؛ در گرو تصویری است که از شرایط آن ساخته می شود. در حوزه تخصصی ارتباطات اولین نکته ای که قابل اعتنا، این است که شما چه تصویری از خود دارید و دیگران چه تصویری از شما دارند و اگر این موضوع را در سطح بزرگتری چون کشور ایران ترسیم کنید؛ یک ایران در روی کره زمین و یک ایران مجازی وجود دارد یعنی یک تصویر دومی وجود دارد که یک تجربه دست دومی از آن سرزمین واقعی نشان می دهد.
وی اظهار داشت: در حوزه ارتباطات سه مفهوم بسیار کلیدی -با توجه به موضوع تصویر سازی- می توان عنوان کرد. اول؛ انگاره سازی، پدیده ای به نام "Imagemaking" است که از شما یک تصویری ارایه می دهد و این تصویر در مقاطع مختلف قابل تغییر است. به عنوان مثال کره شمالی در دوران پیش از ترامپ، او را به عنوان " مرد موشکی" صدا می کرد اما بعد از مذاکرات تصویر ترامپ تغییر کرد و تصویر آن به " فردی اهل گفتگو و منطق" تبدیل شد.
رییس کمیته ارتباطات رسانه های کمیسیون ملی یونسکو در ادامه افزود: پا به پای مفهوم انگاره سازی و ساخت تصاویری که شاید ما به ازای بیرونی نداشته باشد؛ مثلا چه اطلاعاتی از کشور "گامبیا" داریم! چه تصویری از کشوری داری که اسمش در جغرافیا ذکر شده اما تصویر ذهنی از آن نداری! مورد دومی است که مفهوم ثبت و ضبط را برای ما تداعی می کند، مفهوم "برجسته سازی" است. برجسته سازی بر روی نقاطی تکیه می کند که نقاط اصلی شما شاید نباشد! کشور استرالیا در ذهن کانگورو و کشور ژاپن در ذهن ربات را تداعی می کند و... بنابراین یک نوع برجسته سازی گاهی به نفع و گاهی بر خلاف تصورات است.
دکتر یونس شکرخواه مورد سوم در حوزه ارتباطات را " قاب بندی" عنوان کرد و گفت: در همین وبینار دوستان صورت ما را می بینند، فیلمبرداران اگر زاویه دوربین را از بالا تنظیم کنند، ما آدمهای ضعیف و کوچکی به نظر می آییم و اگر از پایین تصویر برداری کنند، ما مقتدر به نظر می رسیم.
وی بیان کرد: در فضای معاصر با انگاره سازی، برجسته سازی و قالب بندی سر و کار دارید. در قاب بندی جزییات بسیار مهم است ولی این عناصر را می توان در بستر ارتباطی گسترده تر دید که تحت " دلالت و القاء" از آن یاد می شود. رسانه ها در دنیای امروز هم دلالت گری و هم القاء گری دارند و این مهم را باید روزنامه نگاران جوان به خوبی درک کنند. صد ها ماهواره، ایستگاه رادیویی و شبکه تلویزیونی در اطراف ایران بروز کرده است و چه تصاویری از ایران را نشان می دهد! و ... می تواند موضوع پایان نامه و رساله دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا باشد.
دکتر شکرخواه؛ استاد علوم ارتباطات تصریح کرد: "دلالت و القاء" معتقدم نکته مهمی است. گاهی در زبان شناسی به آن "دینوتیشین" می گوییم. یک زمانی با عنوان "میز" در ذهن شما "میزهای" گوناگونی تصویر سازی خواهد شد و... همان بحث نزدیک به دال و مدلول مطرح است اما چون مداوت در این ماجرا رخ می دهد به تدریج " دینوتیشن" یک " کونوتیشن" تبدیل می شود. پرچم هر کشوری دلالت بر هر خاک و سرزمین آن کشور دارد و از طرفی آنچه درباره آن سرزمین در ذهن نقش می بندد، کونوتیشن" آن است. باید گفت رسانه ها این عمل را مدام انجام می دهند. در حوزه رسانه ای خواسته و ناخواسته جبر فرآیند تولید این عمل را به وجود می آورد و تاثیر خود را در محصول نهایی می گذارد.
رییس کمیته ارتباطات رسانه های کمیسیون ملی یونسکو بیان کرد: نکته نهایی این است؛ باید آنقدر هوشیار باشیم که برای جنگ، تحریم اقتصادی و... باید ثبات و ضبط کننده خود باشیم. یعنی مفهوم حوزه ارتباطات به ما می گوید؛ مسئله امروز تولید و توزیع اطلاعات نیست، بلکه بینش و شناخت درباره ارتباطات مطرح است. مرحله ای است که از داده ها به اطلاعات می خواهید، برسید و از اطلاعات به دانش، از دانش به خرد و معرفت برسید. باید گفت خرد و معرفت است که مقابل دلالت گری های بی دلیل می ایستد.
وی گفت: امروز در کنار اقیانوسی از اطلاعات هستید اما احساس تشنگی می کنید چون اصلا نمی دانید این همه بمباران اطلاعاتی برای چیست؟ چرا نمی توانیم موبایل را یک لحظه از خود جدا کنیم! آیا این صرفا به میزان نیاز ما به ارتباطات تعریف می شود و یا اینکه ما در برآورد این ابزار در اشتباه مطلق هستیم! هر کسی با دیگاه خود آن را می بیند؛ کدامیک می توانیم این موضوع را تسری دهیم من موبایل را مورد نیاز نمی دانم اما دیگری نظر دیگری دارد! بنابراین در لایه های بین المللی رسانه ای نسبت به لایه های ملی، علی القاعده "Imagemaking" کار می کند. رسانه هر کشوری از دوست و دشمن مورد نظر خود تصویر خودش را می سازد و این امر در اندازه کوچکتر قابل لمس است.
دکتر یونس شکرخواه به "موزه صلح" اشاره کرد و گفت: توصیه می کنم این موزه را بازدید کنید؛ هر گوشه آن ادبیات مفصلی را تولید می کند. تنها توصیه ام این است که تجربه خوب یا بد را اگر دیجیتال کردید، بیمه شده است. معتقدم بسیاری از دوستان به مقوله ارتباطات؛ نگاهی بسته و مبتنی بر ندادن اطلاعات است؛ در صورتی که زمانه امروز "بمباران اطلاعات" است. بهترین سانسورها با بمباران اطلاعات صورت می گیرد و نه با ندادن اطلاعات. تجربه حرفه ای به من آموخته آنچه در بی خبری می ماند، امکان فساد بیشتری دارد؛ آن چیزی که در تبق و زیر نور قرار می گیرد؛ یک مشارکت همگانی برای حفظ کردن آن ایجاد می شود؛ شک نکنید!
وی در پایان گفت: اگر با این اوصاف به دنیای دلالت گرانه و القاء گرانه درست نگاه نکنیم، ممکن قربانی شویم. بنابراین معتقد نیستم اگر ما الزاما زیر ساختهایمان فراهم شد، برنده هم خواهیم بود و آن چیزی که به زیر ساخت ها معنا می دهد، محتوایی است که تولید می شود.