از آبادان تا کربلا
جنگی که به ایران تحمیل شد، یک جنگ نابرابر بود. عراق از سوی دهها کشور حمایت مالی و سیاسی میشد و از آن کشورها تجهیزات نظامی و نیروی انسانی دریافت میکرد، اما ایران که به تازگی انقلاب مردمش به پیروزی رسیده بود و نظامش شکل گرفته بود، از سوی همان کشورها تحریم شد و تنها امید بینالمللیاش به دو سه دولت یعنی دولتهای سوریه، لیبی و الجزایر بود. همچنین دلگرم به پشتیبانی ملتهای مظلوم و مستضعف منطقه همچون جوانان عراقی، افغانستانی، پاکستانی، بحرینی و یمنی بود که با تشکیل یگانهایی چون لشکر 9 بدر، تیپ ابوذر و... در کنار خیل عظیم رزمندگان ایرانی به دفاع از انقلاب اسلامی پرداختند.
امام خمینی (ره) در برابر تحمیل یک جنگ نابرابر، مردم را به دفاع از مرزهای ایران دعوت و یک دفاع مردمی و همهجانبه را پایهگذاری کردند و در واقع «دفاع مقدس» در برابر «جنگ تحمیلی» شکل گرفت، اما تا زمانی که بنیصدر رئیسجمهور بود و امور جنگ را فرماندهی میکرد، این دفاع مردمی به خوبی محقق نشد؛ چرا که او اعتقادی به حضور نیروهای مردمی در صحنه نبرد نداشت.
با عزل بنیصدر از فرماندهی کل قوا، روند پیروزیهای ایران و آزادسازی سرزمینهای اشغالی آغاز شد که نخستین آن اجرای عملیات «فرمانده کل قوا – خمینی روح خدا» در جبهه دارخوین بود.
** پیروزی بزرگ با اتکا به مردم و نیروها
در آغاز دومین سال جنگ تحمیلی، عملیات «ثامن الائمه (ع)» با هدف شکست حصر آبادان طراحی و اجرا شد. امام خمینی (ره) آبان ماه سال 59 فرموده بود که «من منتظرم که این حصر آبادان از بین برود. باید این حصر شکسته شود. مسامحه نشود در آن. حتماً باید شکسته شود.» اما اجرای این دستور به دلیل نحوه فرماندهی جنگ که برعهده بنیصدر بود، 10 ماه به تاخیر افتاده بود.
با قدرت گرفتن نیروهای مردمی در جبهههای جنگ و برقراری وحدت و همدلی بین ارتش و سپاه، شناساییهای دقیقی از مواضع، استحکامات، موانع، آرایش و خطوط مقدم و عقبههای یگانهای ارتش عراق انجام گرفت و برای بررسی طرح عملیات شکست حصر آبادان، حدود یکصد جلسه بین فرماندهان ارتش و سپاه در سطوح مختلف برگزار شد.این عملیات ساعت 1 بامداد پنجم مهر 1360 آغاز شد و چون یکی از واحدهای شرکتکننده در عملیات، لشکر 77 از استان خراسان بود و رزمندگان هم مشتاق نام امام رضا (ع) بودند، نام «ثامن الائمه (ع)» بر عملیات گذاشته شد.
عملیات ثامن الائمه (ع) با همکاری مشترک سپاه و ارتش و حضور نیروهای داوطلب مردمی اجرا شد. شب پیش از عملیات، ارتش بعثی عراق با آتش سنگین توپخانه و با گلولههای خمپاره مواضع نیروهای خودی را کوبید، ولی این آتشباری در تصمیم اجرای عملیات تاثیری نگذاشت.
نیروهای عملکننده در دو محور اصلی در بعد از ظهر روز نخست عملیات بدون تصرف پل حفار با هم الحاق کردند. دشمن در روز دوم تیپ 10 زرهی خود را وارد درگیری کرد و با عبور از پل حفار پاتک کرد. در این حمله ارتش عراق تعداد زیادی از خودروهای زرهی خود را از دست داد، اما تا پایان روز دوم مقاومت کرد. در پایان روز سوم (7 مهر 60) نیروهای خودی پل حفار را منهدم کردند و شرق کارون را به تصرف درآوردند. همچنین رزمندگان به عقبه دشمن دسترسی پیدا کردند. بدین ترتیب عملیات ثامن الائمه (ع) خاتمه یافت و شهر آبادان پس از 349 روز از محاصره ارتش بعثی درآمد.
با انتشار خبر پیروزی رزمندگان، امام خمینی (ره) طی پیامی در پاسخ به نامه فرماندهان ارتش و سپاه، ضمن تبریک و تقدیر از رزمندگان و فرماندهان، این عملیات را «پیروزی بزرگ» نامیدند.
** تدبیر فرماندهان و شجاعت رزمندگان
بدون شک آغاز پیروزیهای ایران در جنگ نتیجه تدبیر و همدلی فرماندهان و ایمان و شجاعت رزمندگان بود. همانطور که گفته شد برای اجرای یک عملیات ساعتها و روزها شناسایی، چندین جلسه طرح مانور برگزاری و جوانب بسیاری سنجیده میشد و در نهایت دستور به اجرای عملیات داده میشد. بنابراین نباید نقش و اثرگذاری فرماندهان در پیروزیها را فراموش کرد.
دو روز پس از عملیات ثامن الائمه (ع) تعدادی از فرماندهان ارتش و سپاه با یک فروند هواپیمای C-130 هرکولس که پیکرهای 32 تن از شهدا و 27 مجروح این عملیات و 40 سرنشین را نیز حمل میکرد، از اهواز به سوی تهران حرکت کردند. هنگامی که هواپیما ارتفاع کم کرد تا در فرودگاه مهرآباد تهران بنشیند، ناگاه چهار موتور آن به دلیل نامشخصی از کار افتاد و هواپیما در منطقه کهریزک دچار سانحه شد. اگرچه خلبان و گروه پروازی تلاش کردند تا هواپیما را در زمینی هموار فرود آورند، اما به محض نشستن، هواپیما به یک تل خاک خورد، یک بال آن کنده شد و هواپیما آتش گرفت.
در این حادثه 49 نفر از سرنشینان هواپیما از جمله فرماندهان ارشد ارتش و سپاه چون امیر سرتیپ «ولیالله فلاحی» جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش، «یوسف کلاهدوز» قائم مقام فرمانده کل سپاه، سرهنگ خلبان «جواد فکوری» وزیر پیشین دفاع و فرمانده سابق نیروی هوایی ارتش، سرهنگ «سیدموسی نامجو» وزیر دفاع و «محمدعلی جهانآرا» فرمانده سپاه خرمشهر به شهادت رسیدند.
امام خمینی (ره) در پیامی برای شهدای این ضایعه اسفناک که در راه هدف و آرمان اسلامی به شهادت رسیده بودند، از خداوند متعال طلب رحمت کردند. همچنین از ملت خواستند که با شجاعت و قدرت و مجاهدت و افزودن پشتکار، یاد آنان را زنده نگه دارند و چون آنان به جهاد ادامه دهند و در جبهه و پشت جبهه پیروزی بیافرینند.
** «وحدت» رمز تداوم پیروزیها
همدلی فرماندهان ارتش و سپاه و ایجاد قرارگاه فرماندهی مشترک موجب پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات شکست حصر آبادان شد. پیروزی در عملیاتهای طریق القدس (آزادسازی بستان)، فتح المبین و بیت المقدس (آزادسازی خرمشهر) نیز در سایه همین وحدت به دست آمد.
این وحدت تنها در سطح فرماندهی نبود، بلکه در میدان نبرد نیز رزمندگان ارتشی و سپاهی در کنار یکدیگر میجنگیدند و برای دفاع از وطن جان میدادند. ضمن اینکه این وحدت تنها مربوط به دستهبندی نظامی نبود، بلکه رزمندگان از هر قوم، دین و مذهبی بودند. اگرچه لشکرها بر اساس تقسیمات استانی و به منظور پشتیبانی استانها از هر یگان، ساماندهی شده بود، اما در خط مقدم اقوام در کنار یکدیگر در برابر دشمن بعثی ایستادند.
ضمن اینکه در یک لشکر رزمندگان با مذاهب مختلف حضور داشتند. نباید فراموش کرد که اهل تسنن نقش مهمی در برقراری امنیت در استانهای مرزی به خصوص کردستان ایفا و شهدا و جانبازان بسیاری تقدیم انقلاب اسلامی کرد که جا دارد در هفته وحدت یاد و خاطره آنان در سراسر کشور گرامی داشته شود. اقلیتهای دینی نیز در دوران دفاع مقدس شهدای بسیاری تقدیم انقلاب کردند که خاطرات آنان منتشر شده و در کتاب «مسیح در شب قدر» دیدارهای رهبر انقلاب با خانوادههای آن شهدا شرح داده شده است.
** نبردهای «عاشورایی» رزمندگان
رزمندگان با شوق زیارت حرم امام حسین (ع) در برابر دشمن بعثی ایستادند و عاشورایی جنگیدند. این شوق و علاقه در نامگذاری یگانهای ارتش و سپاه و عملیاتها متجلی است. نخستین یگانهای سپاه «کربلا»، «عاشورا» و «امام حسین (ع)» نام گرفت که هر کدام از این یگانها به لشکرهای قدرتمندی در طول جنگ تبدیل شدند. همچنین یگانهای دیگری به نامهای «ثارالله»، «سیدالشهدا (ع)»، «انصارالحسین (ع)»، «قمر بنی هاشم»، «حضرت ابوالفضل (ع)» و... مزین شد. بخشی از مهمترین عملیاتهای دوران دفاع مقدس نیز «کربلا» نام گرفت.
این روزها که کربلا میزبان زائران اربعین حسینی است، یاد و خاطره شهدای دوران دفاع مقدس و شهدای مدافع حرم بیش از هر زمان دیگری برجسته میشود؛ شهدایی که با آرزوی آزادسازی راه کربلا و زیارت حرم امام حسین (ع) در عملیاتهای «رمضان»، «خیبر»، «بدر»، «والفجر هشت»، «کربلای چهار»، «کربلای پنج» و... عاشورایی جنگیدند و به شهادت رسیدند. امروز که راه کربلا باز شده و مردم ایران اسلامی میتوانند به زیارت حرم امام حسین (ع) بروند، جای خالی شهدا احساس میشود. امید است آنهایی که در این شرایط کرونایی و در چهلمین سالگرد شکست حصر آبادان، عازم عراق میشوند از سوی شهدای آن عملیات و دوران دفاع مقدس نایب الزیاره باشند.