خونِ سرخِ قاره سیاه
فعالیت سازمان سیاسی شیعیان نیجریه از اواخر قرن بیستم آغاز شد و متهم به گسترش فرقه شیعه در آفریقا و تشکیل یک گروه شبه نظامی به عنوان یکی از بازوهای سیاسی و فرقهای ایران در این قاره شد و به همین دلیل در رسانهها از آن به عنوان «حزب الله نیجریه» یاد میشود.
شکلگیری و تاسیس
تشیع اولین بار در نیجریه در میان دانشآموزان مدارس و دانشجویان دانشگاهها که تحت تأثیر گفتمان سیاسی انقلاب ایران سال 1979 بودند، ظاهر شد. در میان آنها جوانی به نام ابراهیم یعقوب الزکزاکی بود که نامش در اوایل دهه هشتاد قرن بیستم پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه احمد بلو در زکزاک بر سر زبانها افتاد.
زکزاکی در دوران دانشجویی در دانشگاه به خاطر فعالیتهای مذهبی خود شهرت داشت، او «سازمان اسلامی نیجریه» را تأسیس کرد که با پذیرش فرقه شیعه اثنی عشری به نهادی تبدیل شد که پیوسته برای گسترش این دکترین تلاش میکرد. این سازمان در وب سایت خود میگوید که شروع فعالیت آن قبل از موفقیت انقلاب ایران بوده است.
این سازمان به مرور زمان در طول دهه هشتاد گسترش یافت و دهها هزار عضو را در بر گرفت، اما در سال 1995 با مخالفت گروهی از وابستگان خود و حمله با ضربات چاقو به زکزاکی - در طی مصاحبه مطبوعاتی - شاهد انشعاب سازمانی دیگر بود و تشکیلات خود را به نام «گروه نوگرایی اسلامی» به رهبری ابوبکر مجاهد که از نزدیکان زکزاکی بود تأسیس کرد.
از برجستهترین رهبران این سازمان میتوان به شیخ محمد محمود توری (قبل از قتل وی معاون رئیس سازمان)، ابراهیم موسی (سخنگوی رسانهای آن)، دکتر مصطفی سعید (مسئول پزشکی آن) و خانم گومی جیلیما (مسئول زنان) اشاره کرد. به علاوه یعقوب یحیی مرد اول سازمان در ایالت کاشنا.
اندیشه و ایدئولوژی
این سازمان وابستگی خود را به ایدئولوژی انقلاب ایران که مبتنی بر دکترین شیعه جعفری و نظریه ولایت فقیه است پنهان نمیکند و در همه مناسبتها وفاداری خود را با رهبر معظم انقلاب ایران اعلام میکند و در کنار نهادهای ایرانی در کشور مانند «سازمان اهل بیت» و «سازمان حیدر» در جهت گسترش دکترین شیعه به عنوان یکی از بازوهای ایران در نیجریه و منطقه فعالیت میکند.
در فوریه 2015 - در چارچوب جشنهای سی و ششمین سالگرد انقلاب ایران - دولت ایران در مراسمی با حضور مقامات ارشد ایرانی از رهبر جنبش، زکزاکی به منظور قدردانی از نقش وی در خدمت به فرقه شیعه تجلیل کرد. تخمین زده میشود که از هفت میلیون جمعیت شیعه در آفریقا پنج میلیون نفر در نیجریه زندگی میکنند.
مسیر میدانی
«سازمان اسلامی نیجریه» - از بدو تاسیس - به عنوان یک سازمان سیاسی شیعی نیجریه تلقی شده است که تأثیرات آن فراتر از خود این کشور است و به کانونی برای گسترش اسلام شیعی در کل منطقه غرب آفریقا تبدیل شده است. در رسانهها به دلیل روابط قوی با سپاه پاسداران ایران و حزب الله لبنان، آن را «حزب الله نیجریه» میخوانند.
این سازمان جاه طلبیهای سیاسی خود را در اجرای منویات مقام معظم رهبری اعلام میکند و عقاید شیعه را از طریق روزنامه «المیزان» منتشر میکند که به صورت کاغذی و الکترونیکی به زبان «هوسایی» در میان مسلمانان نیجریه منتشر میشود و همچنین کتابها و پیامهای شیعی ترجمه شده به زبانهای محلی را منتشر میکند.
این سازمان از شبکه بزرگی از مدارس، بیمارستانها، مراکز فرهنگی و اجتماعی در شمال و جنوب نیجریه و همچنین مؤسسات اقتصادی مانند انجمن تجارت حمایت میکند. مسابقات شعر و نویسندگی برگزار میکند که در آن به برندگان جوایزی اهدا میشود و همچنین به جوانان برای تحصیل در موسسات و دانشگاههای ایران کمک هزینه میدهد.
تظاهرات دسته جمعی در مناسبتهای مختلف شیعی از جمله روز عاشورا و آخرین جمعه ماه مبارک رمضان که تهران آن را روز جهانی قدس نامیده است، سازماندهی میشود. این سازمان راهپیماییهای مذهبی و تظاهرات سیاسی خود را از جمله فعالیتهای مهم خود میداند که «وسیلهای برای انتشار پیام جنبش در بین مردم» است، اگرچه برخی از این رویدادها شامل درگیری با پلیس بود که منجر به تلفات جانی و مالی شد.
تظاهراتی که توسط این سازمان به مناسبت روز جهانی قدس در سال 2014 برگزار کرد، شاهد درگیری بین تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی بود که با شلیک گلولههای واقعی، سی و سه نفر از جمله سه نفر از چهار پسر زکزاکی، رهبر این سازمان، شهید شدند.
در 27 نوامبر 2015، حداقل بیست و یک نفر در یک بمبگذاری انتحاری در جریان راهپیمایی مذهبی سازماندهی شده توسط هزاران نفر از پیروان این سازمان در روستای داکاسوی، در حدود 20 کیلومتری جنوب کانو (دومین شهر پرجمعیت نیجریه) کشته شدند. بوکوحرام مسئولیت این بمب گذاری را بر عهده گرفت و این سازمان به این گروه مسلح اعلام جنگ کرد.
در 12 دسامبر 2015، ارتش نیجریه به تجمعات این سازمان در «میدان جنبش» در ورودی اصلی شهر زاریا (ایالت کادونا) حمله کرد و «دارالرحمه» و «حسینیه بقیه الله» که مرکز اسلامی نیز نامیده میشود مورد حمله قرار داد. سپس به محل سکونت الزکزاکی رهبر سازمان یورش برده و وی را دستگیر میکند. این سازمان گفت که تعداد قربانیان بیش از صدها نفر است.
ارتش گفت که این سازمان به کاروان رئیس ستاد ارتش توکور بوراتای که از نزدیک مقر آن میگذشت حمله کرد، اما زکزاکی و سازمان او ادعای ارتش از این رویداد را رد کردند و تأکید کردند که این یک «ادعای بیاساس» است و حمله غیر قانونی آنان را محکوم کردند.
تهران برخورد ارتش با این سازمان را محکوم کرد و خبرگزاری تسنیم به نقل از علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس شورای اسلامی، گفت که کشورش «در قتلعام شیعیان مظلوم پیامبر (ص) در نیجریه اقدامات لازم را انجام خواهد داد.»
دولت نیجریه «سازمان اسلامی نیجریه» را به بهانه تلاش برای تشکیل دولت درداخل این کشور بهویژه در برخی از شهرهای شمالی کشور مانند زاریا، کادونا و کانو که فعالیتها و پروژههای آن توسط کشور ایران متمرکز است متهم میکند.