موزههای شاخص برای افرادی با اختلالات بینایی
اگر اهل دیدن گنجینههای گوناگون باشید، شاید بدانید که قانون تمامی موزههای دنیاست که بازدیدکنندگان باید دستکم به اندازهی نیم متر از آثار موزهای فاصله داشته باشند. این قانون به دلیل حفظ گنجینههای موجود در موزهها اجرا میشود و در نگاه اول قانون مفیدی است اما به شرط آنکه شما نابینا نباشید! متاسفانه این قانون سبب شده تا نابینایان که با لمس کردن، آثار را احساس میکنند دیگر موزهها برایشان جذابیتی نداشته باشد. خوشبختانه با پیشرفت علم و تکنولوژی و همراهی آنها با کمی خلاقیت، راههای پیدا شده تا افراد نابینا هم بتوانند این آثار هنری را حس کرده و تجربیات جدیدی را درک کنند. اما چگونه؟! در این نوشتار سعی شده است موزههای با ابتکارات جالب برای این دسته از مخاطبین معرفی شوند.
Tiflologico مادرید، اسپانیا
Museo Tiflologico یک موزه لمسی است که توسط انجمن ملی نابینایان در اسپانیا ایجاد شده است. هدف موزه این است که به کمک افراد نابینا یا کم بینا یک روش استاندارد برای بازدید از موزه بدون موانع بینایی ارائه دهد. به عبارت دیگر این موزه به طور خاص برای افراد دارای نقص بینایی طراحی شده است. این موزه دارای چندین بخش بوده که به صورت انحصاری توسط هنرمندان کم بینا تهیه شده است. از جملهی این بخشها میتوان به مدلهای ساختمانهای معروف، تاریخ خط بریل و آثار هنری لمسی اشاره کرد. جالب اینجاست که تمامی آیتمهای موجود در این موزه را میتوان از طریق بینایی و یا حس لامسه تجربه کرد.
موزه ویکتوریا و آلبرت لندن، انگلستان
موزه ویکتوریا و آلبرت لندن تقریبا یک بار در هرماه یک تور ویژه را برای بازدیدکنندگان با اختلال بینایی ارائه میدهد. این برنامه هر ماه بر یک گالری یا بخش موزه تمرکز میکند. به طور مثال نمایشگاه توصیفی و تور ویژه حوزه اتومبیل، جایی که میتوانید در مورد نقش خودرو در طول تاریخ و تأثیر خودروها اطلاعات جالبی بدست بیاورید. در این موزه علاوه بر تورهای ویژه نابینایان، کتابهای بریل و توضیحات صوتی، و همچنین کوله پشتیهای چند حسی ارائه میشود که به مخاطبین اجازه میدهد موزه را از طریق فعالیتهای چند حسی کاوش کنند. تورهای لمسی و توصیفی این موزه کاملارایگان بوده ، اما با توجه به محدود بودن تورها، برای شرکت در آنها باید زمان بازدید خود را از قبل رزرو کنید.
گالری ملی پراگ ، جمهوری چک
گالری ملی پراگ یک تجربه (واقعیت مجازی) VR را به بازدیدکنندگان نابینا و کم بینا ارائه میدهد که به آنها اجازه میدهد سه عدد از بزرگترین شاهکارهای مجسمه سازی جهان را لمس کنند. نابینایان و کم بینایان میتوانند با استفاده از دستکشهای بازخورد لمسی، ماکتهای واقعیت مجازی سر نفرتی تی، مجسمه داوود میکلانژ و ونوس میلو را با لمس کاوش کنند و به آنها این امکان را بدهد که آثار هنری را به صورت متفاوتتری تجربه کنند.
موزه مری رز - پورتسموث ، انگلستان
بسیاری از موزهها از نور کم برای محافظت از آثار هنری خود استفاده میکنند. این موضوع مشکلاتی را برای افراد کم بینا ایجاد میکند. راه حل این موزه این است که هر ماه یک بار مخاطبین با اختلالات بینای میهمان برنامهای به نام "صبح آرام" باشند. تور ویژهای که در آن مسئولین لامپها را روشن کرده و جلوههای صوتی را کم میکنند و از افراد کم بینا دعوت میکنند تا مجموعه را در فضای آرامتر و با نور مناسبتری بازدید کنند.
موزهاستانبول مدرن، استانبول، ترکیه
“رنگی که لمس میکنم” یک برنامه آموزشی برای کودکان نابینا است که در موزه استانبول مدرن برگزار میگردد. این برنامه شامل تورهای نمایشگاهی با راهنمایی متخصصان، کارگاههای آموزشی و نمایش فیلمهای صوتی است تا کودکان را با هنر آشنا کرده و به آنها فرصتی برای کشف و تفسیر آن بدهد. این برنامه به صورت رایگان در این موزه برای کودکان نابینا ارائه میشود.
هنر خیابانی برای معلولین، سانتیاگو، شیلی
در سانتیاگو، افراد نابینا یا کمبینا میتوانند برخی از هنرهای خیابانی هیجانانگیز شهر را لمس و تجربه کنند. شش نقاشی دیواری از محله Barrio Lastarria مجهز به پنلهای لمسی، توضیحات بریل و راهنمای صوتی میباشند، به طوری که هنردوستان با نقص بینایی نیز میتوانند آثار هنری در مقیاس بزرگ را از طریق صفحه لمسی و با انگشتانشان تجربه کنند.
موزه تاکتیو، آتن، یونان
فرهنگ یونان باستان غنی از مجسمه و آثار هنری است، اما در صورت داشتن اختلالات بینایی لذت بردن از آنها دشوار خواهد بود. هدف موزه تاکتیو در آتن یافتن راهی برای افراد نابینا و کمبینا بود تا از آثار هنری یونان باستان لذت ببرند. در این موزه با جمعآوری آثاری که با لمس آنها مشکلی برای آن شی موزهای بوجود نمیآید، سعی شده است فضایی متفاوت و در این حال جذاب برای مخاطبین نابینا و یا کمبینا بهوجود آید.
پارک و موزه مجسمه سازی DeCordova ، ایالات متحده
پارک و موزه مجسمهسازی دی کوردوا طیف گستردهای از مجسمههای معاصر را در فضای باز به نمایش در آورده است. بازدیدکنندگان با مشکل بینایی میتوانند از طریق یک تور لمسی درک بهتری نسبت به این مجسمهها داشته باشند. تورهای به همراه راهنمایان متخصص امور نابینایان که یک تجربه منحصر به فرد به مخاطبین خاص خود القا میکند.
موزه گفت و گو در تاریکی، هامبورگ آلمان
موزه "گفت و گو در تاریکی" مکانی است که علاوه بر ایجاد اشتغال برای نابینایان، معلولان، به بازدیدکنندگان میآموزد که چگونه با اتکا بر حواسی به جز بینایی، جهان را درک کنند. بازدیدکنندگان «موزه تاریکی» در این موزه چیزی به جز بو، دما، باد و صدا را حس نمیکنند. بازدیدکنندگان «موزه تاریکی» در زمان دیدن این موزه، با راهنمایان نابینا همراه میشوند و از طریق تنظیمات مختلف در تاریکی مطلق حرکت میکنند. آنها در طول این سفر کوتاه زندگی نابینایان را تجربه کرده و ذهنیت خودشان را درباره ناتوانی تغییر میدهند.
در پایان میتوان گفت که ایجاد تسهیلات مناسب و رویکردهای جدید برای افرادی با اختلالات بینای به عنوان بخشی از جامعه، نه تنها به آنها این امکان را میدهد که هنر را در موزهها و سایر اماکن به شکل جدیدی تجربه کنند، بلکه جامعه را نیز با مشکلات آنها آشنا کرده و تصمیمگیرندگان را مجددا به فکر فرو میبرد.